علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری

به گزارش پایگاه خبری امیدرسان، بارداری، سفری شگفت‌انگیز و پیچیده در وجود زن است که با تغییرات فیزیولوژیکی متعددی همراه می‌شود.

در این میان، سیستم خون نیز از این تغییرات بی‌نصیب نمانده و شاهد نوساناتی در تعداد سلول‌های خونی، از جمله پلاکت‌ها خواهد بود.

با این حال، گاها شاهد کاهش سطح پلاکت خون در دوران بارداری هستیم که به عنوان ترومبوسیتوپنی بارداری شناخته می‌شود.

اگر شما باردار هستید، دکتر ژیلاناصری به عنوان یکی از بهترین دکترهای متخصص زنان و زایمان با بهترین خدمات در این راه کنار شما است.

شما می‌توانید همراه ژیلا ناصری بارداری خود را با سلامت کامل پشت سر گذاشته و در این دوران از هرگونه مشکل دور باشید.

همچنین در ادامه مطلب برای آشنایی با علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری گامی در جهت ارتقای سلامت مادران و نوزادان برخواهیم داشت؛ با ما همراه باشید. 

پلاکت‌های خون و نقش آن در بارداری

برای آشنایی با علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری در ابتدا باید با خود پلاکت و نقش آن در بارداری آشنا شوید. پلاکت‌ها سلول‌های خونی کوچکی هستند که نقش مهمی در انعقاد خون دارند.

در دوران بارداری، حجم خون و سطح پلاکت‌ها به طور طبیعی افزایش می‌یابد.

این امر برای تامین خون کافی برای مادر و جنین و همچنین جلوگیری از خونریزی بیش از حد در هنگام زایمان ضروری است.

پلاکت‌ها با تجمع در محل زخم و ایجاد لخته، به انعقاد خون کمک می‌کنند. این امر برای جلوگیری از خونریزی بعد از زایمان یا در صورت بروز هرگونه خونریزی ضروری است.

همچنین پلاکت‌ها در تشکیل جفت، که مسئول تبادل مواد مغذی و اکسیژن بین مادر و جنین است، نقش دارند دقت داشته باشید که پلاکت‌ها برای رشد و تکامل جنین ضروری هستند.

دلایل کاهش پلاکت در دوران بارداری

علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری که به آن ترومبوسیتوپنی حاملگی نیز گفته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد پلاکت‌های خون کمتر از 150,000 در میکرولیتر باشد.

دلایل متعددی برای این امر وجود دارد که در ادامه به آن‌ها اشاره کردیم. 

1. ترومبوسیتوپنی بارداری (Gestational Thrombocytopenia):

این شایع‌ترین علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری است و معمولاً در سه ماهه دوم یا سوم رخ می‌دهد. علت دقیق آن ناشناخته است، اما به نظر می‌رسد که به دلیل یک واکنش خودایمنی باشد که در آن آنتی‌بادی‌های مادر به پلاکت‌های خود حمله می‌کنند.

ترومبوسیتوپنی بارداری معمولاً خفیف است و خود به خود پس از زایمان برطرف می‌شود.

2. پره‌اکلامپسی (Preeclampsia):

این یک بیماری جدی بارداری است که با فشار خون بالا و علائم دیگر مانند پروتئین در ادرار و تورم همراه است. پره‌اکلامپسی می‌تواند باعث آسیب به کبد، کلیه‌ها و مغز شود و همچنین می‌تواند منجر به کاهش پلاکت خون شود.

متاسفانه پره‌اکلامپسی از مهم‌ترین نمونه‌های علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری شناخته می‌شود.

3. سندرم HELLP

این یک عارضه نادر و شدید پره‌اکلامپسی به عنوان پایین بودن پلاکت خون در بارداری است که با علائمی مانند شکم درد، حالت تهوع و استفراغ و افزایش آنزیم‌های کبدی مشخص می‌شود. HELLP سندرم همچنین می‌تواند باعث کاهش شدید پلاکت خون شود.

4. عفونت:

برخی از عفونت‌ها، مانند عفونت‌های ویروسی، می‌توانند باعث کاهش پلاکت خون شوند.

5. بیماری‌های خودایمنی:

برخی از بیماری‌های خودایمنی، مانند لوپوس و آرتریت روماتوئید، می‌توانند به پلاکت‌ها حمله کرده و باعث کاهش تعداد آنها شوند.

6. کمبود ویتامین:

کمبود ویتامین B12 یا اسید فولیک نیز می‌تواند منجر به کاهش تولید پلاکت خون شود.

7. داروها:

برخی از داروها، مانند داروهای شیمی‌درمانی و برخی از آنتی‌بیوتیک‌ها، می‌توانند باعث کاهش پلاکت خون شوند.

8. فشار خون بالا مزمن:

فشار خون بالا مزمن می‌تواند به رگ‌های خونی آسیب برساند و منجر به کاهش پلاکت خون شود.

مسمومیت حاملگی یا پره اکلامپسی

پره اکلامپسی، وضعیتی که قبلاً به عنوان مسمومیت حاملگی شناخته می‌شد، یک بیماری جدی است که می‌تواند علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری شناخته شود. این بیماری با فشار خون بالا و وجود پروتئین در ادرار مشخص می‌شود و معمولاً بعد از هفته بیستم بارداری، به ویژه در اولین بارداری، ظاهر می‌شود.

اگرچه پره اکلامپسی می‌تواند برای هر زنی که باردار است اتفاق بیفتد، برخی از زنان بیشتر در معرض خطر هستند، در ادامه این موارد را برای شما ذکر کردیم.

• سابقه پره اکلامپسی: زنانی که در بارداری قبلی خود به پره اکلامپسی مبتلا شده‌اند، در بارداری‌های بعدی نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این بیماری هستند.
• سابقه پزشکی: زنانی که قبل از بارداری فشار خون بالا، دیابت یا بیماری کلیوی دارند، بیشتر در معرض خطر پره اکلامپسی هستند.
• بارداری چند قلو: زنانی که باردار دوقلو یا چند قلو هستند، بیشتر از زنانی که یک نوزاد را حمل می‌کنند، به پره اکلامپسی مبتلا می‌شوند.
• سن: زنان باردار زیر 20 سال یا بالای 35 سال بیشتر در معرض خطر پره اکلامپسی هستند.
• بارداری جایگزین: زنانی که اولین بارداری خود را در رحم جایگزین تجربه می‌کنند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پره اکلامپسی هستند.

علائم پره اکلامپسی

 این بیماری با فشار خون بالا علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری است و مانند وجود پروتئین در ادرار، مشخص می‌شود. پره اکلامپسی می‌تواند خطرناک باشد و هم برای مادر و هم برای جنین عوارض ایجاد کند.

در حالی که برخی از زنان ممکن است هیچ علامتی را تجربه نکنند، علائم شایع پره اکلامپسی عبارتند از:

• فشار خون بالا: فشار خون 140/90 میلی‌متر جیوه یا بیشتر که در دو نوبت متوالی با فاصله حداقل 4 ساعت اندازه‌گیری شده باشد، نشان‌دهنده پره اکلامپسی است.
• وجود پروتئین در ادرار: آزمایش ادرار 24 ساعته یا نمونه ادرار تصادفی می‌تواند وجود پروتئین در ادرار را نشان دهد.
• تورم: تورم، به خصوص در دست‌ها، صورت، پاها و مچ پا، از علائم شایع پره اکلامپسی است. این تورم به دلیل تجمع مایعات در بدن ایجاد می‌شود.
• سردرد شدید: سردردی که شدید و مداوم بوده و با مسکن‌های معمولی از بین نمی‌رود، می‌تواند از علائم پره اکلامپسی باشد.
• تغییرات بینایی: تاری دید، دیدن جرقه یا نقاط کور، حساسیت به نور و دوبینی می‌تواند از علائم مشکلات چشمی ناشی از پره اکلامپسی باشد.
• درد در قسمت بالای شکم: درد شدید یا ناگهانی در قسمت بالای شکم یا زیر دنده‌ها می‌تواند نشان‌دهنده آسیب کبدی ناشی از پره اکلامپسی باشد.
• حالت تهوع و استفراغ: حالت تهوع و استفراغ شدید، به خصوص در اواخر بارداری، می‌تواند از علائم پره اکلامپسی باشد.
• کاهش دفع ادرار: کاهش میزان ادرار در 24 ساعت، به خصوص اگر کمتر از 500 میلی لیتر باشد، می‌تواند از علائم پره اکلامپسی باشد.

درمان پره‌اکلامپسی

هیچ درمانی برای پره اکلامپسی به عنوان علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری وجود ندارد، اما با زایمان می‌توان این بیماری را درمان کرد.

در موارد خفیف پره اکلامپسی، ممکن است پزشک تا زمان زایمان به طور منظم مادر را تحت نظر داشته باشد و داروهایی برای کنترل فشار خون تجویز کند.

در موارد شدید پره اکلامپسی، ممکن است زایمان زودهنگام ضروری باشد. پره اکلامپسی یک عارضه جدی بارداری است، اما با مراقبت‌های قبل از بارداری و دوران بارداری و تشخیص و درمان زودهنگام، می‌توان خطر عوارض را برای مادر و جنین به طور قابل توجهی کاهش خواهد داد.

سندروم HELLP

سندرم HELLP، علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری و عارضه‌ای نادر اما خطرناک است که در دوران بارداری رخ می‌دهد. این عارضه نوعی از پره‌اکلامپسی محسوب می‌شود که معمولاً در اواخر بارداری یا بعد از زایمان اتفاق می‌افتد.

عوامل خطر سندرم HELLP

عوامل متعددی می توانند خطر ابتلا به سندرم HELLP را در زنان باردار افزایش دهند. این عوامل عبارتند از:

• سابقه پره‌اکلامپسی در بارداری قبلی: زنانی که در بارداری قبلی خود به پره‌اکلامپسی مبتلا شده‌اند، در بارداری‌های بعدی نیز در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به سندرم HELLP قرار دارند.
• بارداری اول: زنان باردار در اولین بارداری خود بیشتر از زنانی که قبلاً زایمان کرده‌اند، به سندرم HELLP مبتلا می‌شوند.
• بارداری چند قلو: بارداری با دوقلو یا بیشتر خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی و سندرم HELLP را افزایش می‌دهد.
• فشار خون بالا قبل از بارداری: زنانی که قبل از بارداری فشار خون بالا دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پره‌اکلامپسی و سندرم HELLP هستند.
• چاقی: چاقی در دوران بارداری خطر ابتلا به پره‌اکلامپسی و سندرم HELLP را افزایش می‌دهد.
• دیابت: زنان مبتلا به دیابت، به ویژه دیابت نوع 1، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پره‌اکلامپسی و سندرم HELLP قرار دارند.
• بیماری کلیوی: زنانی که بیماری کلیوی دارند، در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به پره‌اکلامپسی و سندرم HELLP قرار دارند.

علائم سندروم HELLP

• سردرد شدید: این شایع‌ترین علامت سندرم HELLP است و می‌تواند طاقت‌فرسا باشد.
• تهوع و استفراغ: تهوع و استفراغ شدید نیز در این سندرم شایع است.
• درد شکم: درد در قسمت بالا و راست شکم (محل کبد) علامت شایع دیگری از سندروم HELLP است.
• حالت تهوع: احساس ناخوشی عمومی و بی‌حالی نیز می‌تواند رخ دهد.
• تغییرات بینایی: تاری دید، دیدن لکه‌های نورانی یا دوبینی می‌تواند از علائم سندرم HELLP باشد.
• کاهش ادرار: کم شدن میزان ادرار در 24 ساعت می‌تواند نشانه‌ای از این عارضه باشد.

کاهش پلاکتی توسط هپارین

هپارین از طریق چندین مکانیسم که در زیر شرح داده شده است، بر کاهش تعداد پلاکت ها اثر می گذارد.

مهار فعالیت ضد انعقادی ترومبین:

 هپارین با اتصال به آنتی ترومبین III، به این پروتئین کمک می کند تا ترومبین را به طور موثرتری مهار کند. ترومبین آنزیمی است که نقش کلیدی در لخته شدن خون دارد و با تبدیل فیبرینوژن به فیبرین، لخته های خونی را ایجاد می کند. با مهار فعالیت ترومبین، هپارین می تواند به جلوگیری از تشکیل لخته های خونی کمک کند.

2. افزایش اتصال آنتی ترومبین III به ترومبین: 

هپارین با ایجاد تغییراتی در ساختار آنتی ترومبین III، اتصال آن به ترومبین را افزایش می دهد. این امر به آنتی ترومبین III کمک می کند تا ترومبین را به طور موثرتری مهار کند و در نتیجه فعالیت ضد انعقادی آن را افزایش دهد.

3. مهار فعال شدن فاکتورهای انعقادی Xa و IIa:

هپارین با اتصال به کوفاکتور آنتی ترومبین III، فعال شدن فاکتورهای انعقادی Xa و IIa را مهار می کند. این فاکتورها برای تشکیل لخته های خونی ضروری هستند. با مهار فعال شدن آنها، هپارین می تواند به جلوگیری از لخته شدن خون کمک کند.

4. جلوگیری از تجمع پلاکت ها: 

هپارین با اتصال به پلاکت ها و جلوگیری از اتصال آنها به یکدیگر، از تجمع پلاکت ها جلوگیری می کند. تجمع پلاکت ها مرحله اولیه تشکیل لخته خونی است. با جلوگیری از تجمع پلاکت ها، هپارین می تواند به جلوگیری از لخته شدن خون کمک کند.

علاوه بر این مکانیسم ها، هپارین همچنین می تواند باعث ایجاد ترومبوسیتوپنی ناشی از هپارین (HIT) شود، که یک واکنش ایمنی نادر است که می تواند منجر به کاهش تعداد پلاکت ها شود. HIT معمولاً 5 تا 14 روز پس از شروع درمان با هپارین رخ می دهد.

اگر در مورد مصرف هپارین و یا عوارض جانبی آن سوالی دارید، حتماً با دکتر ژیلا ناصری مشورت کنید.

انواع هپارین و اثر آنها بر پلاکت‌ها

همانطور که بیان شد هپارین دارویی ضد انعقاد است که به طور رایج برای پیشگیری و درمان لخته شدن خون استفاده می‌شود.

این دارو با اتصال به آنتی‌ترومبین III، پروتئینی در خون که به طور طبیعی لخته شدن خون را مهار می‌کند، عمل می‌کند. کمپلکس هپارین-آنتی‌ترومبین III سپس با فاکتور Xa، آنزیمی که در کاسکاد انعقاد خون نقش کلیدی دارد، پیوند می‌یابد و فعالیت آن را مهار می‌کند.

هپارین غیرتجزیه‌شده:

 این نوع هپارین دارای بالاترین وزن مولکولی است و قوی‌ترین اثر ضد انعقادی را دارد. هپارین غیرتجزیه‌شده به صورت داخل وریدی تجویز می‌شود و برای درمان شرایط حاد مانند آمبولی ریه یا ترومبوز ورید عمقی استفاده می‌شود.

هپارین با وزن مولکولی کم : 

دارای وزن مولکولی کمتری نسبت به هپارین غیرتجزیه‌شده است و می‌توان آن را به صورت زیرجلدی تجویز کرد. برای پیشگیری از لخته شدن خون در بیمارانی که در معرض خطر هستند، مانند بیماران جراحی شده یا بیمارانی که در بستر استراحت هستند، استفاده می‌شود.

هپارین با وزن مولکولی خیلی کم :

 دارای کوچکترین وزن مولکولی در بین انواع هپارین است و می‌تواند به صورت زیرجلدی یا داخل وریدی تجویز شود. برای درمان و پیشگیری از لخته شدن خون استفاده می‌شود.

کم بودن پلاکت خون در بارداری چه خطراتی را به‌همراه دارد؟

بسیاری از افراد این سوال را دارند که چرا علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری مهم است؟ پلاکت خون در بارداری که به عنوان ترومبوسیتوپنی بارداری نیز شناخته می‌شود، زمانی اتفاق می‌افتد که تعداد پلاکت‌های خون مادر کمتر از حد طبیعی باشد.

پلاکت‌ها سلول‌های خونی هستند که به لخته شدن خون کمک می‌کنند.

کاهش پلاکت خون در بارداری یک اتفاق شایع است و در حدود 5 تا 10 درصد از زنان باردار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در بیشتر موارد، این بیماری خفیف است و هیچ مشکلی ایجاد نمی‌کند.

با این حال، در برخی موارد، کمبود پلاکت خون می‌تواند منجر به عوارض جدی برای مادر و نوزاد شود.

خطرات کمبود پلاکت خون در بارداری :

• خونریزی بیش از حد: کمبود پلاکت خون می‌تواند منجر به خونریزی بیش از حد در حین زایمان یا بعد از آن شود. این می‌تواند برای مادر و نوزاد خطرناک باشد.
• لخته شدن خون: در موارد نادر، کمبود پلاکت خون می‌تواند منجر به لخته شدن خون در مادر شود. لخته شدن خون می‌تواند در رگ‌های مغز، جفت یا سایر قسمت‌های بدن ایجاد شود. این می‌تواند منجر به سکته مغزی، جدا شدن جفت یا سایر مشکلات جدی شود.
• خونریزی در نوزاد: اگر پلاکت خون مادر بسیار پایین باشد، ممکن است نوزاد نیز با تعداد پلاکت کم به دنیا بیاید. این می‌تواند منجر به خونریزی در نوزاد شود، به خصوص در هنگام زایمان یا بعد از آن.

نشانه‌های پایین بود پلاکت خون

تا به اینجا علت پایین بودن پلاکت خون در بارداری را برای شما بیان کردیم، اما نشانه‌های پایین بودن پلاکت خون چیست؟ کاهش پلاکت خون یا ترومبوسیتوپنی، وضعیتی است که در آن تعداد پلاکت‌های خون کمتر از حد نرمال است.اگر تعداد پلاکت‌های شما کم باشد، ممکن است بیشتر از حد معمول خونریزی کنید.

علائم شایع کمبود پلاکت خون :

• لکه‌های قرمز یا بنفش کوچک روی پوست که به آنها پتشی می‌گویند. این لکه‌ها به دلیل خونریزی مویرگی زیر پوست ایجاد می‌شوند.
• کبودی‌های آسان یا خود به خود. کبودی‌ها زمانی ایجاد می‌شوند که رگ‌های خونی کوچک آسیب ببینند و خونریزی کنند. با کمبود پلاکت، رگ‌ها به راحتی پاره می‌شوند و کبودی‌ها بیشتر به چشم می‌آیند.
• خونریزی لثه یا بینی. لثه‌ها و بینی به دلیل تعداد زیاد رگ‌های خونی ظریف، مستعد خونریزی هستند.

امیدرسان، رسانه امیدبخش