افتتاح فاز نخست آب‌شیرین‌کن بجستان با فناوری بومی ساخته‌شده توسط دانش‌بنیان‌ها
با بهره‌برداری از فاز نخست پروژه آب‌شیرین‌کن بجستان، گامی مهم در راستای تأمین پایدار آب شرب سالم و مقابله با بحران کم‌آبی در استان خراسان رضوی برداشته شد. این پروژه که با همکاری شرکتی دانش‌بنیان و شرکت آب و فاضلاب استان خراسان رضوی اجرا شده است، از فناوری‌های نوین اسمز معکوس و الکترودیالیز معکوس انتخابی بهره می‌برد.
به گزارش پایگاه خبری امیدرسان، فاز نخست این پروژه مهم که در شهرستان بجستان واقع شده، با هدف ارتقای کیفیت آب شرب در مناطق خشک کشور و کاهش وابستگی به منابع زیرزمینی طراحی و اجرا شده است. این سامانه شامل دو خط تصفیه مجزا با مجموع ظرفیت ۳۰۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز است که بازدهی خالص ۸۵ درصدی را ارائه می‌دهد.
فناوری EDR، که یکی از نوآوری‌های کلیدی در این پروژه است، امکان بازچرخانی پساب شور تغلیظ‌شده را فراهم کرده و در کنار فناوری RO، بازدهی کلی سیستم را به طور چشمگیری افزایش داده است. شرکت دانش‌بنیان «پیام‌آوران نانو فناوری فردانگر» با پیشگامی در به‌کارگیری فناوری EDR در ایران، نقش بسزایی در توسعه این رویکرد فناورانه در صنعت تصفیه آب ایفا می‌کند.
در فرآیند تصفیه آب به روش الکترودیالیز، فناوری نانو با پوشش‌دهی الکترودها با نانوذرات، نقش حیاتی در بهبود بهره‌وری و افزایش عملکرد ایفا می‌کند. این رویکرد منجر به کاهش مقاومت الکتریکی و افزایش راندمان انتقال یون‌ها می‌شود.
الکترودیالیز یک روش غشایی و الکتروشیمیایی است که با اعمال اختلاف ظرفیت الکتریکی، یون‌ها را از محلول جدا می‌کند. در این فرایند، غشاهای کاتیونی و آنیونی به صورت متناوب چیده شده و با عبور یون‌ها از غشای مخصوص خود، شوری آب کاهش می‌یابد. این روش برای تولید آب بدون یون یا کاهش شوری آب‌های شور و فاضلاب صنعتی کاربرد دارد.
غشاهای مورد استفاده در این سیستم، از نوع پلیمری حاوی رزین تبادل یونی هستند که بر پایه پارچه‌هایی مانند پلی‌اتیلن ساخته می‌شوند. طراحی دقیق فاصله غشاها، نوع رزین و پوشش‌های به‌کار رفته، مستقیماً بر عملکرد نهایی سیستم تأثیر می‌گذارد.
برخلاف روش‌های سنتی که بر پایه فیلتراسیون فیزیکی عمل می‌کنند، مکانیزم اصلی الکترودیالیز «القای یونی» است که در آن آلودگی‌ها به جای فیلتر شدن، به سمت الکترود ناهم‌نام خود کشیده می‌شوند.
روش الکترودیالیز معکوس با تغییر متناوب جهت جریان الکتریکی، از گرفتگی غشاها جلوگیری می‌کند. این روش مزایای متعددی از جمله مصرف انرژی کمتر (حدود ۰/۴ کیلووات‌ساعت به ازای هر مترمکعب آب)، راندمان بازیابی بالا (تا ۹۰٪)، عمر طولانی غشاها (حدود ۱۰ سال) و شست‌وشوی کاملاً خودکار را به همراه دارد. همچنین، عدم نیاز به افزودن مواد ضد رسوب در این فرایند، هزینه‌های نگهداری را کاهش می‌دهد.
گفتنی است، به‌کارگیری فناوری نانو در پوشش‌دهی الکترودها و بهینه‌سازی ساختار غشاها، به بهبود چشمگیر عملکرد سیستم الکترودیالیز کمک کرده و جایگاه آن را به عنوان روشی پایدار، کم‌هزینه و قابل اعتماد در تصفیه آب و بازیابی پساب‌های صنعتی تثبیت کرده است.
منبع: معاونت علمی ریاست‌جمهوری
